Muhteşem detaylara sahip portre ve dinsel konulu resimleriyle ünlü Jan van Eyck, 1395 -1441 yılları arasında yaşamıştır. O zamanlar resimde derinlik anlayışını yepyeni bir üslupla yorumlayan Flaman ressam hayranlık uyandırıcı eserlere imza atmıştır. Bu içeriğimizde ressamın en ünlü tablolarından birisi olan “Arnolfini’nin Düğünü” diğer bir adıyla “Arnolfini’nin Evliliği” adlı tablosunu inceleyeceğiz.
İlgili içerik: Sanat Akımları Nelerdir? Akımlar ve Sanatçılar Hakkında
Arnolfini’nin Düğünü Tablosuna Yakından Bakış
Van Eyck’in sanatı belki de en büyük başarısına portrelerde ulaşmıştır. Jan Van Eyck tarafından yapılan bu resmin, Brugge’de yaşayan zengin İtalyan ailesi Giovanni di Nicolao Arnolfini ve karısını betimlediği düşünülmektedir. Uzmanlar resmin gerçek anlamıyla ilgili tartışmaları sürdürüyor olsa da, bu resim, çiftin nişan veya evlilik törenlerini belgelemek üzere ısmarlanmış olabilir. Resmin Arnolfini’nin ölen karısının anısına yaptırdığı ve bu tablo ile birleşmelerinin kutsandığı fikri de öne sürülmektedir. Kuşkusuz bu resim, geleneksel bir bir nikah töreninin tasviri değildir. Erkeğin ciddi ifadesine veya çiftin duruşundaki resmiyette kutlama havası olmadığı gibi kadının eli kocasının elinden kayıyormuş gibidir. Resim daha ziyade, çiftin kutsal bir eylem halinde olduklarını akla getirmektedir. Duvarda asılı tespih, ayna etrafındaki İncil sahneleri ve kenara atılmış nalınlar, dinsel temayı vurgulamaktadır.
Kadının doğurganlık rolü ima edilerek evliliğin dünyevi amaçlarına gönderme yapılmıştır. Bu evlilik aynı zamanda ticari bir birleşmedir. Çift başarılı tüccar ailelerinden gelmektedir ve zenginlikleri açıkça sergilenmektedir. Yandaki sehpada pahalı ithal portakallar, yerde ise bir Anadolu kilimi vardır; mobilyalar ve figürlerin giysileri çok kaliteli ve belli ki pahalıdırlar. Bununla beraber resmin sanatsal gücünün göstergesi, Van Eyck’in küçük detayları işlemekteki üstün yeteceğini göstereceği bir fırsat olarak kullandığı dış bükey ayna tasviridir. Van Eyck’in gösterişli bir süs olarak resme dahil edilen imzası da aynanın üzerinde durmaktadır.
Eller
Kızıl ötesi çalışmalar Van Eyck’in elin dışında çeşitli düzeltmeler yaptığını göstermektedir. Bu jest anlamlı olup çiftin tuhaf ve resmi el tutuş şekillerine bakılırsa evlilik yemini edildiğini işaret ediyor olabilir. Genç kadın, sağ elini, Arnolfıni’nin sol eline daha yeni koymuş, Arnolfini de birleşmelerini perçinlemek için sağ elini onun eline koymak üzere. Bir noterden, buna benzer önemli bir törende hazır bulunup tanıklık yapmasının istenilişi gibi, belki de sanatçıdan, bu önemli anı bir şahit olarak kaydetmesi istenmiştir. Bu durum sanatçının, tablonun göze çarpan bir yerine Latince olarak, “Johannes de eyckfuit hic” (Jan van Eyck de buradaydı) yazısını neden yazmış olduğunu açıklayabilir.
Dış Bükey Ayna
Aynayı süsleyen madalyonlarda, İsa’nın çilesini anlatan on sahne yer alır. Aynada yansımaları gösterilen iki erkekten biri ressamın kendisidir ki bu, aynanın üzerindeki imza ile latince yazılmış “Jan van Eyck buradaydı 1434” cümlesine anlam katar.
Kadın
Arnolfini’nin Düğünü tablosunda kadının eteğini toplama şekli dönemin modası olsa da, kadın hamile gibi gözükmektedir. Üstelik portresinin etrafında birçok detay, doğurganlık rolüyle ilişkilidir. Arkasındaki ahşap oyma heykelciği doğumun koruyucu azizesi Azize Margaret’i temsil etmektedir.
Terlikler
Erkeğin terlikleri, ev yaşamına ilişkin basit bir detay olmasının ötesindedir. Tevrat’ın ikinci kitabı Çıkış’ta yer alan “Çarıklarını ayaklarından çıkar, çünkü üzerinde durduğun yer mukaddes topraktır.” cümlesine sembolik gönderme yapmaktadır. Olayın kutsal doğasını vurgulamak için dikkat çekici bir şekilde yerleştirilmişlerdir.
Jan van Eyck Hakkında
Günümüzde Belçika’da yer alan Maaseik şehrinde doğduğu düşünülen van Eyck’ın, yaşamının ilk yılları hakkında pek az bilgi vardır. Ressamla ilgili ilk kayıtlara Lahey’e yerleşip Bavyera Straubing Dükü, Hollanda ve Hainaut kontu III.John’un maiyetinde çalıştığı 1412 yılında rastlanır.
Jan van Eyck, 1425’te III. John’un ölümüne kadar onun maiyetinde kalır. Bu tarihten sonra Jan, Burgonya Dükü III. Philip’in himayesine girer ve Brugge ile Lille’de saray sanatçısı ve memuru olarak çalışır. Memurluğu sırasında Van Eyck, birçok diplomatik görev yerine getirmiştir.
Van Eyck, Brugge’de bir ev alır ve kariyerinin en verimli dönemine girer. 1432’de tamamladığı Ghent sunak resmi natüralist üslubuyla çığır açar ve eserin başarısı, Arnolfini’nin Evliliği gibi kazançlı siparişler almasını sağlar.
Sanatçı dükün hizmetinde kalmaya devam eder ve çok sayıda sipariş alır. 1441 yılında Brugge’de hayata veda eder.
Kaynaklar: Sanatın Öyküsü (Ernst Gombrich), Sanatın Tüm Öyküsü (Stephen Farthing)
